Sentence građansko pravo > Parnični postupak
NEGATORNA TUŽBA
Ako treće lice neosnovano uznemirava vlasnika ili pretpostavljenog vlasnika na drugi način, a ne oduzimanjem stvari, vlasnik, odnosno pretpostavljeni vlasnik, može tužbom zahtevati da to uznemiravanje prestane. Kada je uznemirivanjem prouzrokovana šteta, vlasnik ima pravo da zahteva naknadu štete po opštim pravilima o naknadi štete. Pravo na podnošenje negatorne tužbe ne zastareva.
Iz obrazloženja:
Prema stanju u spisima, tužilja je podnela tužbu za zaštitu prava svojine, navodeći pored ostalog da je vlasnik nekretnine u Budisavi, na kojoj je sagrađen objekat, te da tužena, koja je sused tužilje, povremeno, bez saglasnosti tužilje i uz njeno izričito protivljenje, bez preke potrebe prolazi kroz dvorište preko travnjaka, na drugu ulicu, ispušta otpadne vode iz svojih svinjaca koje neugodno mirišu, pri čemu se stvara močvarno tlo, te baca i odlaže smeće i staro gvožđe preko ograde na tužiljine travnjake. Predložila je da sud donese presudu kojom će utvrditi da je tužena neosnovano uznemiravala i naložiti tuženoj da prestane sa svakim daljim uznemiravanjem tužilje kao vlasnika predmetne nepokretnosti. Tokom postupka tužilja je postavila konačni tužbeni zahtev koji je u celosti odbijen ožalbenim rešenjem.
Prvostepeni sud je našao da se tužbenim zahtevom traži zaštita od smetanja državine, pa je u tom smislu postupak vodio po pravilima postupka u parnicama zbog smetanja državine, te je zato tužbeni zahtev odbio pozivajući se na odredbu čl. 77. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, smatrajući da je protekao propisani rok od 30 dana u kom se može tražiti sudska zaštita od uznemiravanja, odnosno oduzimanja državine.
Iz sadržine spisa proizlazi da je tužba označena kao "tužba za zaštitu prava svojine", iz narativnog dela tužbe i iz postavljenog konačnog tužbenog zahteva kojim se traži donošenje presude jasno proizlazi da tužilja u konkretnom slučaju ne traži zaštitu od smetanja državine, već zaštitu od uznemiravanja prava svojine, u smislu čl. 5. i 42. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, a kako se to ukazuje i navodima žalbe.
Naime, pored smetanja državine, kojim se pruža zaštita protiv uznemiravanja odnosno oduzimanje prava državine, zakonom se pruža zaštita i u odnosu na uznemiravanje ili oduzimanje prava svojine. Pored vlasničke tužbe (rei vindicata) iz člana 37. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa i vlasničke tužbe za povraćaj stvari po osnovu jačeg prava na posed (actio publiciana) iz člana 41. istog zakona, postoji i treća vlasnička tužba (actio negatoria) iz člana 42. Zakona o svojinsko pravnim odnosima na koju očigledno pretenduje tužilja. To je tužba koja se značajno razlikuje od tužbe za smetanje poseda, jer se kod smetanja poseda utvrđuje faktičko stanje državine i za tu tužbu je aktivno legitimisan svaki faktički posednik, odnosno držalac stvari, a kod tužbe iz člana 42. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa aktivno legitimisani tužilac je samo vlasnik koji ima pravo da zbog neosnovanog uznemiravanja svojinskih ovlašćenja tužbom zahteva da uznemiravanje koje vrši treće lice prestane. U smislu ovog materijalnog propisa prvostepeni sud je bio dužan da utvrđuje činjenice relevantne za presuđenje.
Tužbu za uznemiravanje svojine, vlasnik, odnosno pretpostavljeni vlasnik podnosi protiv trećeg lica koje ga na drugi način, a ne oduzimanjem stvari, neosnovano uznemiri, pa se tužbenim zahtevom traži da to uznemiravanje prestane. Negatorna tužba uređena je odredbom člana 42. Zakona o osnovama svojinskopranvih odnosa, kojom je propisano da ako treće lice neosnovano uznemirava vlasnika ili pretpostavljenog vlasnika na drugi način, a ne oduzimanjem stvari, vlasnik, odnosno pretpostavljeni vlasnik, može tužbom zahtevati da to uznemiravanje prestane. Kada je uznemirivanjem iz stava 1 ovog člana prouzrokovana šteta, vlasnik ima pravo da zahteva naknadu štete po opštim pravilima o naknadi štete. Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1 ovog člana ne zastareva.
Dakle, uznemiravanje svojine postoji uvek kada se vlasnik ometa u korišćenju svoje pokretne ili nepokretne stvari. Da bi vlasnik sprečio neosnovano uznemiravanje trećih lica koja mu otežavaju korišćenje stvari, on je zaštićen negatornom tužbom koja je regulisana članom 42. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Negatorna tužba je isključena u slučajevima kada je treće lice ovlašćeno da uznemirava vlasnika ili pretpostavljenog vlasnika u mirnom korišćenju stvari, tj. u svim onim slučajevima kada je vlasnik ili pretpostavljeni vlasnik dužan da trpi tuđe uticaje na svoju stvar.
Pojam "uznemiravanja" se može izvesti iz suštine svojine i državine. Na jednoj strani stoje ovlašćenja vlasnika, a na drugoj faktička vlast držaoca stvari. "Uznemiravanje" o kojem je reč usmereno je u prvom slučaju protiv ovlašćenja koji vlasnik ima povodom stvari i svog prava svojine, a u drugom slučaju protiv mirnog i nesmetanog vršenja faktičke vlasti na stvari. Kako tužilja ističe da je tužena uznemiravala ispuštanjem otpadnih voda iz svog dvorišta u dvorište tužilje, bacanjem i odlaganjem smeća, starog gvožđa preko ograde tužilje, jasno je da ona u konkretnom slučaju traži zaštitu od uznemiravanja njene svojine, jer joj tužena na navedeni način navodno otežava korišćenje njene nepokretnosti, pa se tako i u žalbi osnovano ukazuje da se prvostepeni sud u ožalbenoj odluci nije uopšte bavio pitanjem postojanja ili nepostojanja nedozvoljenih štetnih imisija, u smislu odredbi čl. 5. ZOSO-a, koje je navodno uzrokovala tužena, a što su, pored postojanja prava svojine tužilje čija se zaštita traži, bitne činjenice za odlučivanje po konkretnom tužbenom zahtevu.
Stoga, ovaj sud nalazi da konkretni tužbeni zahtev ne predstavlja zahtev za zaštitu od uznemiravanja državine, već zahtev za prestanak uznemiravanja prava svojine, koji se raspravlja u petitornoj parnici, po pravilima opšteg parničnog postupka. Imajući u vidu sve navedeno, budući da je pogrešno držao da je predmet postupka smetanje državine, prvostepeni sud je propustio da raspravi bitne činjenice koje su od značaja za odlučivanje u postupku radi prestanka uznemiravanja svojine i naknade štete, pa je ovaj sud pobijanu odluku ukinuo i predmet vratio prvostepenom sudu na dalje postupanje.
(Rešenje Višeg suda u Novom Sadu, poslovni broj Gž 2716/2017 od 28.06.2017. godine)
Sentencu sastavila: Nevena Maksimović, samostalni savetnik
